Retina, gözün arka kısmında yer alan ve görme sinirine ışığı ileten tabakadır. Görme fonksiyonunun merkezi olan bu tabakadaki hastalıklar, erken dönemde fark edilmezse kalıcı görme kaybına yol açabilir. Retina hastalıklarının tanı ve tedavisinde, erken teşhis ve modern vitreoretinal cerrahi teknikleri büyük önem taşır.
1. Muayene ve Görme Değerlendirmesi
Retina hastalıklarının teşhisi detaylı bir göz muayenesiyle başlar.
Hekim, hastanın şikayetlerini dinler; bulanık görme, ışık çakmaları, uçuşan cisimler (floaters), görme alanında karanlık bölge gibi belirtiler sorgulanır. Ardından şu incelemeler yapılır:
- Görme keskinliği testi
- Göz dibi muayenesi (fundus muayenesi)
- Göz içi basınç ölçümü (tonometri)
- Optik Koherens Tomografi (OCT): Retina tabakalarının detaylı analizi
- Fluorescein anjiyografi: Retina damar yapısının özel boya ile incelenmesi
2. Tanının Belirlenmesi
Retina hastalıklarının nedenleri çok çeşitlidir. En sık görülen retina hastalıkları:
- Diyabetik Retinopati: Şeker hastalığına bağlı retina damar hasarı
- Makula Dejenerasyonu (Sarı Nokta Hastalığı): Yaşa bağlı merkezi görme kaybı
- Retina Yırtığı veya Dekolmanı: Retina tabakasının göz küresinden ayrılması
- Vitreus Kanaması: Göz içi sıvıda kan sızıntısı
- Retinitis Pigmentosa: Genetik kaynaklı retina hücrelerinin zamanla kaybı
- Makula Deliği veya Epiretinal Membran: Merkezi görme alanında bozulma
Tanıya göre tedavi planı, hastalığın evresine ve görme kaybının derecesine göre belirlenir.
3. Tıbbi (İlaç) Tedaviler
Erken evredeki retina hastalıklarında cerrahiye gerek kalmadan ilaç tedavileri uygulanabilir:
- Göz içi enjeksiyonlar: Anti-VEGF ilaçlarıyla retina ödemi azaltılır, yeni damar oluşumu engellenir.
- Lazer tedavileri: Retina damar sızıntılarını durdurmak veya yırtıkları onarmak için kullanılır.
- Kortizon enjeksiyonları: İltihabi retina ödemlerinde etkilidir.
Bu tedaviler genellikle poliklinik ortamında kısa sürede tamamlanır.
4. Vitreoretinal Cerrahi (Vitrektomi)
İleri evre retina hastalıklarında veya görmeyi tehdit eden durumlarda vitrektomi ameliyatı uygulanır.
Bu cerrahi yöntemde, göz içindeki bozulmuş sıvı (vitreus) özel mikro aletlerle alınır ve yerine steril sıvı veya gaz verilir.
Cerrahi sırasında retina yırtıkları lazerle kapatılır, dekolman onarılır.
Ameliyat mikroskop altında, yüksek teknoloji cihazlarla gerçekleştirilir ve genellikle 1–2 saat sürer.
5. Ameliyat Öncesi Hazırlık
Cerrahi öncesi detaylı göz ve sistemik muayene yapılır.
Kan şekeri, tansiyon ve genel sağlık durumu kontrol edilir.
Kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar geçici olarak kesilir.
Hasta, ameliyat sonrası pozisyon (örneğin yüzüstü yatış) konusunda bilgilendirilir.
6. Ameliyat Sonrası Süreç
Ameliyattan sonra hastanın gözünde bandaj veya koruyucu kapama bulunur.
İlk birkaç gün bulanık görme, hafif ağrı veya batma normaldir.
Hastaya antibiyotikli ve kortizonlu damlalar reçete edilir.
Gaz tamponu kullanılan hastalarda birkaç hafta süreyle uçak yolculuğu yasaktır.
Ameliyat sonrası görme düzeyi, retinanın iyileşme sürecine göre kademeli olarak artar.
7. Takip ve Kontrol
İlk kontrol genellikle ameliyattan 1 gün sonra yapılır.
Ardından 1. hafta, 1. ay ve 3. ay kontrolleriyle retina iyileşmesi izlenir.
OCT ve retina muayenesiyle sonuç değerlendirilir.
Diyabet veya hipertansiyon gibi kronik hastalıklar varsa, düzenli takip önerilir.
8. Görme Rehabilitasyonu
Bazı retina hastalıklarında kalıcı görme kaybı oluşabilir. Bu durumda görme rehabilitasyonu planlanır:
- Büyüteçli gözlükler veya optik yardımcı cihazlar,
- Özel okuma sistemleri ve kontrast artırıcı lensler,
- Görme alanı egzersizleri, görme fonksiyonlarını desteklemeye yardımcı olur.
9. Koruyucu Önlemler
Retina hastalıklarından korunmak veya ilerlemesini yavaşlatmak için:
- Kan şekeri, tansiyon ve kolesterol düzenli takip edilmelidir.
- Göz kontrolleri yılda en az bir kez yapılmalıdır.
- Sigara ve aşırı güneş ışığından kaçınılmalıdır.
- Omega-3, lutein ve C vitamini açısından zengin beslenme tercih edilmelidir.
Retina ve vitreoretinal cerrahi tedavilerinin amacı, yalnızca görmeyi korumak değil, göz sağlığını uzun vadede sürdürebilmek ve hastanın yaşam kalitesini artırmaktır.
Erken teşhis, düzenli kontrol ve deneyimli cerrah takibi, başarı oranını belirleyen en önemli unsurlardır.