Delici Yaralanmalar Ve Göziçi Yabancı Cisim tedavisi ile ilgili bilgi ve randevu alın.
Delici Göz Yaralanmaları ve Göz İçi Yabancı Cisimler
Delici göz yaralanmaları, çocuk ve genç yaş grubunda akut ve kalıcı görme kaybının en önemli sebeplerinden biridir. Özellikle göz içi yabancı cisimler (GİYC), travmatik göz hasarlanmaları içinde sık rastlanan ve oldukça ciddi sorunlar oluşturan acil durumlardır.
Çeşitli serilerde, delici göz yaralanmalarının %18 ila 40’ına göz içi yabancı cisimlerin eşlik ettiği bildirilmektedir. Sıklıkla farklı dokularda, farklı derecelerde hasar yaratmanın yanısıra, enfeksiyon riski, retina dekolmanı, metallozis gibi komplikasyonları oluşturabilirler.
Göz içi Yabancı Cisim (GİYC) ile birlikte olan göz yaralanmalarında, hasarlanmanın mekanizması, GİYC’in yeri ve büyüklüğü, postoperatif endoftalmi gibi birçok faktöre bağlı olarak görme kaybı tehlikesi bulunmaktadır.
Her ne kadar gelişen vitreoretinal cerrahi teknikler göz içi yabancı cisim yaralanmalarının birçok sekelinin önlenmesini sağlasa da, bu tip yaralanmalarda körlük ya da derin görme kaybı, sıkça görülebilen bir sonuçtur.
Göz içi yabancı cisimler tedavisinin başarılı bir şekilde tamamlanması durumunda dahi, epiretinal membran, fibrovasküler proliferasyon, retina dekolmanı, proliferatif vitreoretinopati gibi komplikasyonlar sıktır ve görmeyi tehdit eder.
Başlık | Bilgi |
Durum | Gözde Yabancı Cisim |
Tanım | Göze dışarıdan giren ve rahatsızlık veya yaralanmaya neden olan herhangi bir nesne. Toz, metal parçaları, kum, cam kırıkları gibi maddeler olabilir. |
Belirtiler | – Ağrı: Gözde yabancı cisim olduğunda sık görülen bir belirtidir. – Kızarıklık: Gözün tahriş olması sonucu kızarıklık oluşabilir. – Sulanma: Gözün kendini temizlemeye çalışması nedeniyle aşırı gözyaşı üretimi. – Bulanık Görme: Yabancı cismin korneayı kaplaması veya yaralaması durumunda. – Işığa Duyarlılık: Fotofobi olarak bilinir, ışığa karşı artan hassasiyet. – Gözde Batma Hissi: Yabancı cismin varlığına bağlı olarak sürekli bir rahatsızlık hissi. |
Teşhis Yöntemleri | – Göz Muayenesi: Göz doktoru tarafından yapılan kapsamlı göz muayenesi. – Oftalmoskopi: Gözün arka kısmının incelenmesi. – Floresan Boya Testi: Kornea üzerindeki yaralanmaları tespit etmek için özel bir boya kullanılır. – Radyografi veya BT Taraması: Özellikle metalik yabancı cisimler için. |
İlk Yardım | – Gözü Ovuşturmamak: Yabancı cismi daha derine itmeyi veya korneayı çizmeyi önlemek için. – Göz Kapaklarını Açık Tutmak: Temiz su veya steril solüsyonla gözü yıkamak. – Hemen Tıbbi Yardım Almak: Yabancı cisim çıkarılamıyorsa veya ciddi ağrı varsa. |
Tedavi Yöntemleri | – Yüzeysel Cisimler: Steril su veya salin solüsyonla göz yıkama, pamuklu çubuk veya steril iğne ile çıkarma. – Derin veya Gömülü Cisimler: Göz doktoru tarafından cerrahi müdahale gerektirebilir. – Antibiyotik Tedavisi: Enfeksiyonu önlemek için damlalar veya merhemler. – Ağrı Kesici İlaçlar: Rahatlatmak için. |
Anestezi | Yabancı cismin çıkarılması sırasında genellikle lokal anestezi (damla veya enjeksiyon) kullanılır. |
Komplikasyonlar | – Enfeksiyon: Yabancı cismin neden olduğu yaralanma sonucu. – Kornea Abrazyonu: Cisim çıkarılırken veya kendiliğinden korneanın çizilmesi. – Yara İzi Oluşumu: Gözde kalıcı iz bırakabilir. – Görme Kaybı: Ciddi yaralanmalarda geçici veya kalıcı görme kaybı. – Göz İçi Yapıların Hasarı: Özellikle derin yerleşimli yabancı cisimlerde. |
İyileşme Süresi | – Yüzeysel Cisimler: Çıkarıldıktan sonra genellikle birkaç gün içinde iyileşir. – Cerrahi Müdahale Gerektiren Durumlar: Tam iyileşme birkaç hafta sürebilir. – Göz Rehabilitasyonu: Gözün tam işlevselliğini geri kazanması birkaç ay alabilir. |
Sonrası Bakım | – Antibiyotik Damlalar: Enfeksiyon riskini azaltmak için kullanılır. – Steroid Damlalar: Enflamasyonu kontrol etmek için. – Göz Kapama: Gözün iyileşmesini hızlandırmak için geçici olarak kapatılması. – Düzenli Göz Kontrolleri: Tedavinin etkinliğini ve göz sağlığını izlemek için. |
Önleyici Tedbirler | – Koruyucu Gözlük Kullanımı: Tehlikeli işler yaparken göz güvenliğini sağlamak için. – Göz Güvenliğine Dikkat: Özellikle sanayi, tarım veya inşaat gibi alanlarda çalışırken. – Kişisel Koruyucu Ekipmanlar: Özellikle tehlikeli maddelerle çalışırken. |
Ameliyat Öncesi Değerlendirme
Etkili bir ameliyat planlaması yapmak için, dikkatli bir ön değerlendirme şarttır. İyi bir anamnez, ayrıntılı bir göz muayenesi, GİYC’in varlığını, lokalizasyonunu, büyüklüğünü saptamak için uygun bir görüntüleme ve profilaktik antimikrobial tedavi ameliyat öncesi hazırlık döneminin önemli safhalarıdır.
İzmir Göz içi Yabancı Cisim Muayenesi
Yaralanmanın mekanizması, ne ile gerçekleştiği (kesici alet, patlayıcı, cam, gibi) sorgulanmalıdır. Bununla birlikte, göze odaklanmadan önce, göz dışında hayatı tehdit eden unsurların da saptanması ve gereken önlemlerin alınması gereklidir.
Tam bir oftalmik muayene yapılmalıdır. Ancak, göz küresinde ruptür ya da ruptür şüphesi varsa, göz tansiyonu ölçmek gibi göze az da olsa basınç uygulayan manevralardan kaçınmak gerekir.
Oftalmik muayenede başlangıç görme keskinliği, endoftalmi (göz içi enfeksiyonu) varlığı ya da yokluğu, glob ruptürü, perforan yaralanma, retina dekolmanı, afferent pupil defekti gibi ilerideki görme prognozunu tayin edebilecek faktörler değerlendirilmeli ve not alınmalıdır.
Klinik olarak GİYC saptandıysa, görme prognozunu negatif etkileyecek faktörler başlangıç görme keskinliğinin düşük olması, afferent pupil defekti, hifema, vitreus hemorajisi, retina dekolmanı, uvea prolapsusu olarak saptanmıştır.
Hazırlıklar tamamlandıktan sonra ameliyat ile ilgili birtakım önemli stratejiler belirlenmelidir. Bunlar, cerrahi müdahelenin zamanı (erken ya da geç), vitrektomi tekniği, kristalin lensin durumu (lensi korumak ya da lens ekstraksiyonu), GİYC’in çıkarılacağı yol ve aletler, intraoperatif antibiyotik kullanımıdır.
Göz içine yabancı cisim girmesi durumunda ne yapılır?
Acil müdahalenin önemli konularından olan göz içine yabancı cisim girmesi durumunda ne yapılır konusu bilinmesi gereken noktalardan birisidir. Göz içine yabancı cisim kaçması, ciddi bir göz travmasıdır ve acil müdahale gerektirir. Özellikle delici yaralanmalar, keskin cisimler veya metal parçaları gibi nesnelerin göz içine girmesi durumunda, doktora gitmek için vakit kaybedilmeden hemen harekete geçilmelidir. Göz içine yabancı cisim kaçması durumunda yapılması gereken ilk şey, gözün ovuşturulmaması veya su ile yıkanmamasıdır. Bu, yabancı cismin daha derinlere gömülmesine ve daha fazla zarar vermesine neden olabilir. Göz kapakları da kapatılmamalı veya yabancı cisim çıkarılmaya çalışılmamalıdır. Yabancı cismin çıkarılması, göz doktoru tarafından yapılmalıdır.
Göz doktoru, özel bir mikroskop kullanarak yabancı cismin konumunu ve büyüklüğünü belirleyebilir. Yabancı cisim, özel bir alet yardımıyla çıkarılabilir veya lazer veya cerrahi yöntemlerle çıkarılması gerekebilir. Delici yaralanmalar veya ciddi göz hasarı durumunda, cerrahi müdahale gerekebilir. Göz içine yabancı cisim kaçması durumunda, tedavi hızlı bir şekilde başlatılmalıdır. Erken tedavi edilmezse, yabancı cisim göz içinde daha fazla hasara neden olabilir ve hatta kalıcı görme kaybına yol açabilir. Bu nedenle, göz içine yabancı cisim kaçması durumunda vakit kaybetmeden bir göz doktoruna başvurulması önemlidir.
Göz Yaralanması Tedavisi Nasıl Uygulanır?
Göz yaralanmalarının tedavisi, yaralanmanın seviyesine ve tipine göre değişebilir. Örneğin, göz içine bileşenlerin girmesi durumunda, göz içine ilaç enjekte edilebilir ve göz içine tüp takılabilir. Ayrıca, göz içinde bulunan yabancı cisimlerin çıkarılması gerekebilir. Daha ciddi bir göz yaralanması olması durumunda ise, cerrahi müdahale gerekebilir. Göz yaralanmaları, gözlerde bulunan dokuların hasar görmesine neden olan durumlardır ve görme kalitesini etkileyebilirler. Göz yaralanmalarının tedavisi, yaralanmanın seviyesine ve tipine göre değişebilir. Önemli olan, göz yaralanmalarının erken teşhis edilmesi ve müdahale edilmesidir. Tedavinin nasıl uygulanacağı duruma göre değişebilir.
Göz içi Yabancı Cismin Çıkarılmasında Zamanlama
Primer glob tamiri sırasında GİYC’in çıkarılması kararı, birçok faktöre bağlıdır. Öncelikle hastanın genel sağlık durumu bu cerrahiye izin vermelidir. Bunun dışında o anda uygun cerrahi ortamın, cerrahın, yardımcı personelin ve yabancı cismin çıkarılması için gerekli cerrahi aletlerin hazır olması gerekir.
Ayrıca, göz içi yabancı cismin çıkarılması, son derece iyi bir görüntüleme ortamı gerektirmektedir. Halbuki bu tip yaralanmalarda, özellikle kornea bulanıklığı, gözün arka segmentinin görüntülenmesini çoğu kez olanaksız kılmaktadır. Ancak tüm bu şartlar hazır olunca GİYC’in çıkarılması düşünülmelidir.
Glob tamiri sırasında GİYC’in çıkarılmasının, endoftalmi riskini ve retina yırtığından kaynaklanan ve retinanın üzerinde ve altında traksiyonel doku gelişimi ile karakterize proliferatif vitreoretinopati (PVR) riskini azalttığı bilinmektedir.
İlk 24 saatte uygulanan erken vitrektomi ile endoftalmi riskinin %13’lerden %3’lere indiği bildirilmiştir. Ancak erken ya da geç vitrektominin sonuç anatomik ve görsel başarı üzerine etkisi tartışmalıdır. Erken vitrektominin sonuç görme keskinliği üzerine olumlu etkisinden bahseden araştırmaların yanısıra, herhangi bir fark görülmediğini bildirenler de vardır.
Göz içi yabancı cisimler, ciddi görme kaybı yaratan, açık göz yaralanmaları içinde oldukça sık gözlenen travmalardır. GİYC’lerinin tedavisi, hasarlanmanın mekanizması, yabancı cismin doğası, yerleşimi, büyüklüğü, cerrahi ortamın ve personelin koşulları, potansiyel postoperatif komplikasyonların gelişimi açısından ciddi takip gibi birçok konuyu içeren bir algoritmayı gerektirmektedir.
Hayatı tehdit eden göz dışı hasarlanmaların tesbiti ve tedavisinin ardından, anamnez, oftalmik muayene ve yabancı cismin yeri ve özelliklerinin belirlenmesi için görüntüleme yöntemleri uygulanmalıdır. Durumun ciddiyetinin tüm yönleriyle hastaya mümkün olduğu kadar anlatılması, hastanın beklentilerinin gerçekçi kılınması açısından önem taşımaktadır.
GİYC’in erken ya da geç çıkarılması her ne kadar tartışmalı bir konu olsa da, bu kararın verilmesinde gözün durumu, cerrahi ortamın ve cerrahi personelin durumunun değerlendirilmesi ve optimal şartların gerekmektedir.
Cerrahi öncesi ve sonrası uygun antibiyotik profilaksisi, endoftalmi riskinin en aza indirilmesinde önemlidir. Cerrahi sonrası görmeyi tehdit eden retina dekolmanı, PVR, endoftalmi gibi komplikasyonların önüne geçebilmek için hastanın sık görülmesinin faydası vardır.
Kaynakça:
Williams, D. F., Mieler, W. F., Abrams, G. W., & Lewis, H. (1988). Results and prognostic factors in penetrating ocular injuries with retained intraocular foreign bodies. Ophthalmology, 95(7), 911-916.