Göz içi silikon yağı retina cerrahisinde özellikle karmaşık retina dekolmanlarının tedavisinde uzun süreli tamponad olarak kullanılan önemli bir materyaldir. Hidrofobik bir polimer olan bu yağ proliferatif vitreoretinopati gibi durumlarda etkili bir çözüm sunar. Ancak kullanımı emülsifikasyon, artan göz içi basıncı, keratopati ve retina toksisitesi gibi komplikasyonlara yol açabilir. Emülsifikasyon riski silikon yağının viskozitesi ve düşük molekül ağırlıklı bileşenlerin varlığı gibi faktörlerden etkilenir. Son yıllarda yapılan çalışmalar silikon yağının retina ve kornea üzerindeki etkilerinin daha iyi anlaşılmasını sağlayarak bu malzemenin kullanımında hasta yönetimini geliştirmiştir.
İntraoküler Silikon Yağı Nedir ve Göz Cerrahisinde Nasıl Kullanılır?
İntraoküler silikon yağı göz cerrahisinde özellikle karmaşık retina hastalıklarının tedavisinde kullanılan yüksek saflıkta bir polimerdir. Kimyasal yapısı tekrar eden siloksan birimlerinden oluşur ve bu yapı optik berraklık ve termal stabilite sağlar. Retina dekolmanı gibi durumlarda silikon yağı iç tamponad görevi görerek retinayı destekler ve yeniden yapışmasına yardımcı olur.
Silikon yağının özellikleri:
- Yüksek termal stabilite
- Düşük yüzey gerilimi
- Optik berraklık
Kullanım alanları:
- Retina dekolmanı tedavisi
- Proliferatif vitreoretinopati
- Vitrektomi sonrası destek
Avantajları:
- Retinayı sabit tutar
- Sıvı birikimini önler
- Uzun süreli tamponad etkisi sağlar
Dezavantajları:
- Göz içi basıncını artırabilir
- Katarakt oluşumuna neden olabilir
- Emülsifikasyona yatkınlık gösterebilir
Silikon yağının viskozitesi cerrahi sırasında kullanım kolaylığı ve emülsifikasyon riski açısından önemlidir. 1.000 ile 5.000 santistoke arasındaki viskozite değerleri hastanın ihtiyacına göre seçilir. Düşük viskoziteli yağlar daha kolay uygulanırken yüksek viskoziteli yağlar komplikasyon riskini azaltır ancak çıkarılması daha zor olabilir. Bu seçim cerrahın deneyimine ve hastanın klinik durumuna bağlı olarak yapılır.
İntraoküler Silikon Yağı ile İlgili Potansiyel Komplikasyonlar Nelerdir?
İntraoküler silikon yağı kullanımı sonrası hastalarda çeşitli komplikasyonlar görülebilir. Bu komplikasyonlar genellikle gözün yapısal özellikleri silikon yağının miktarı ve kullanım süresi ile ilişkilidir. Öne çıkan komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:
- Göz içi basınç artışı
- Glokom gelişimi
- Kornea dekompanzasyonu
- Kornea şişmesi
- Emülsifikasyon (yağ kürecikleri oluşumu)
- Trabeküler ağda birikim
- Katarakt oluşumu
- Retina incelmesi
- Optik sinir hasarı
Silikon yağı ile ilişkili komplikasyonların şiddeti kullanılan silikon yağının viskozitesine ve göz içindeki diğer yapısal faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Özellikle uzun süreli silikon yağı tamponadı gerektiren durumlarda bu komplikasyonların dikkatli bir şekilde izlenmesi gerekir. Ayrıca silikon yağının cerrahi olarak çıkarılması komplikasyon riskini azaltabilir ancak bazı durumlarda çıkarılma sonrası da yan etkiler devam edebilir.
İntraoküler Silikon Yağı Nasıl Çıkarılır ve İlgili Riskler Nelerdir?
Silikon yağı retina dekolmanlarının tedavisinde etkili bir yöntem olarak kullanıldıktan sonra çıkarılması planlanır. Bu işlem genellikle retina stabil hale geldikten ve gözde yeterli iyileşme sağlandıktan sonra yapılır. Çıkarılma sürecinde takip edilen adımlar dikkatli bir şekilde gerçekleştirilir ve hasta durumu yakından izlenir. İşlem sırasında pars plana vitrektomi yöntemi yaygın olarak tercih edilir:
- Pars plana vitrektomi yapılır
- Göz içi silikon yağı çıkarılır
- Dengeli tuz çözeltisi ya da hava ile sıvı değişimi uygulanır
- Lazer fotokoagülasyon veya skleral bandaj gerekebilir
Bu komplikasyonları en aza indirmek için çıkarılma işlemi sırasında ve sonrasında özenli bir yaklaşım benimsenir:
- Doğru zamanlama yapılır
- Retina detaylı şekilde muayene edilir
- Lazer tedavisiyle retina güçlendirilir
- Skleral bandaj uygulaması gerçekleştirilir
- Kalan silikon kalıntıları tamamen temizlenir
İntraoküler Silikon Yağının Görüntüleme Özellikleri Nelerdir?
İntraoküler silikon yağı oftalmolojik tanı ve tedavide görüntüleme yöntemleriyle kolayca ayırt edilebilen kendine özgü özelliklere sahiptir. BT ve MRG gibi görüntüleme tekniklerinde silikon yağının karakteristik görünümleri doğru tanı koymayı ve diğer intraoküler durumlarla ayırıcı tanıyı kolaylaştırır:
BT’de yoğunluk:
- 130 Hounsfield Birimi civarında yüksek yoğunluk
Homojen yapı:
- Vitreus boşluğunda homojen görünüm
MRG T1 görüntüsü:
- Parlak ve hiperintens görünüm
MRG T2 görüntüsü:
- Daha koyu hipointens görünüm
Kimyasal kayma artifaktı:
- Silikon yağı ve vitreus sınırında görülür
İntraoküler silikon yağının BT ve MRG ile ayırt edilmesinde özellikle kimyasal kayma artefaktının tanınması kritik önem taşır. BT’deki yoğunluk farkı vitreus kanamasından ayırt edilmesini sağlarken MRG’deki farklı sinyal özellikleri tanıyı netleştirir. Kimyasal kayma artefaktı sadece silikon yağında gözlemlenen özgün bir bulgu olarak dikkat çeker.
Silikon Yağının Viskozitesi Performansını ve Komplikasyonlarını Nasıl Etkiler?
Silikon yağının viskozitesi göz içi cerrahisinde hem performansı hem de olası komplikasyonları belirlemede önemli bir rol oynar. Düşük ve yüksek viskoziteli silikon yağları arasındaki farklar cerrahi kolaylık, emülsifikasyon oranı ve hasta özelliklerine göre değişiklik gösterir.
- Düşük viskoziteli yağlar: Daha kolay uygulanır ve çıkarılır.
- Yüksek viskoziteli yağlar: Daha az emülsifiye olur.
- Cerrahi süre: Düşük viskoziteli yağlarla daha kısa.
- Ekipman ihtiyacı: Yüksek viskoziteli yağlar için özel ekipman gerekir.
Cerrahlar silikon yağı seçerken operasyonun zorluk derecesini hastanın önceki emülsifikasyon geçmişini ve cerrahi ekipman uygunluğunu değerlendirmelidir. Ayrıca düşük viskozitenin hız ve kolaylık sağlarken emülsifikasyon riskini artırdığı; yüksek viskozitenin ise daha güvenli bir tamponad sağlarken uygulanmasının daha zor olduğu unutulmamalıdır.
İntraoküler Silikon Yağı Olan Hastaların Uzun Vadeli Sonuçları Nelerdir?
İntraoküler silikon yağı retina cerrahisinde kullanılan etkili bir tamponad materyalidir ancak uzun vadeli kullanımı bazı komplikasyonlara neden olabilir. Bu komplikasyonların ortaya çıkma ihtimali kullanılan silikon yağının özelliklerine cerrahi sürecin başarısına ve hastanın takip protokolüne bağlıdır.
Yüksek göz içi basıncı:
- Glaukom riski
- Silikon yağının ön odaya kayması
- Pupiller blokaj
Keratopati:
- Kornea dekompensasyonu
- Band keratopatisi
Emülsifikasyon:
- Mikro damlacık oluşumu
- Göz içi iltihaplanma
Katarakt gelişimi:
- Silikon yağı tamponadı
- Lens bulanıklığı
Retina tekrar dekolmanı:
- Yağ çıkarıldıktan sonra oluşabilir
- Yüzde 2 ila 33 oranında değişen risk
Hastaların düzenli muayenelere devam etmesi bu komplikasyonların erken tespit ve yönetiminde büyük önem taşır. Silikon yağının uygun zamanda çıkarılması emülsifikasyon ve görme kaybı gibi olumsuzlukları önlemede kritik bir adımdır. Ayrıca hatta eğitimi ve farkındalığı artırılarak komplikasyonların belirtileri ortaya çıktığında hızlı müdahale sağlanabilir.
Prof. Dr. Tansu Erakgün, 1968 İzmir doğumludur. 1992’de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuş, göz hastalıkları uzmanlığını 1997’de tamamlamıştır. Belçika ve Almanya’da retina hastalıkları ve vitreoretinal cerrahi eğitimi almıştır. 2004’te doçent, 2010’da profesör unvanını almıştır. Retina cerrahisi için geliştirdiği cerrahi cihazlar dünya çapında kullanılmaktadır. Diyabetik göz hastalıkları, retina hastalıkları ve göz travmaları alanlarında uzmandır. 2016’dan beri İzmir Kaşkaloğlu Göz Hastanesi’nde görev yapmaktadır.
