Göz iltihabı, göz dokularında mikrobik veya alerjik kaynaklı iltihaplanma durumudur. Konjonktivit en sık görülen formudur ve bulaşıcı olabilir. Kızarıklık, sulanma ve çapaklanma başlıca belirtileridir.
Bakteriyel, viral ve alerjik tipleri bulunan göz iltihabı, her birinde farklı tedavi gerektirir. Bakteriyel enfeksiyonlarda antibiyotik, viral durumlarda destekleyici tedavi uygulanır.
Bağışıklık sistemi zayıf kişilerde göz iltihabı daha ağır seyredebilir. Bu nedenle erken tanı ve uygun tedavi, komplikasyonları önlemek açısından kritik önemdedir.
Korunma amacıyla el hijyenine dikkat etmek, ortak havlu ve kozmetik kullanımından kaçınmak gerekir. Alerjik tiplerde tetikleyici faktörlerden uzak durmak da önemlidir.
Göz Enfeksiyonu Nedir?
Göz enfeksiyonu, bakteriler, virüsler veya mantarların göz dokularına yerleşmesi sonucu ortaya çıkan iltihabi bir durumdur. Kızarıklık, sulanma, batma, çapaklanma, ağrı ve ışığa hassasiyet gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Konjonktivit, arpacık, keratit ve blefarit en sık görülen göz enfeksiyonu türlerindendir. Tedavi, enfeksiyonun nedenine bağlı olarak antibiyotik, antiviral ya da antifungal damlalarla yapılır. İhmal edildiğinde görme kaybına kadar ilerleyebilir.
Yaygın göz iltihabı türleri şunlardır:
- Konjonktivit (Pembe Göz): Konjonktivanın iltihaplanması sonucunda ortaya çıkar ve çoğunlukla bakteriyel veya viral kaynaklıdır. Belirtileri arasında gözde kızarıklık kaşıntı ve akıntı bulunur. Ayrıca konjonktivit oldukça bulaşıcı olup özellikle Staphylococcus bakterileri ve adenovirüsler gibi virüslerden kaynaklandığında hızla yayılabilir.
- Keratit: Kornea enfeksiyonudur ve bakteri virüs (özellikle herpes simpleks virüsü) mantar veya parazit (Acanthamoeba gibi) nedeniyle gelişebilir. Keratit şiddetli ağrı ışığa duyarlılık ve bulanık görme gibi belirtilerle kendini gösterir. Eğer tedavi edilmezse kalıcı göz hasarına veya körlüğe neden olma riski taşır. Kontakt lens kullanıcıları lens hijyenine dikkat edilmediğinde veya lensler uzun süre takıldığında bu enfeksiyona karşı daha savunmasız hale gelir.
Göz Enfeksiyonlarının Yaygın Belirtileri Nelerdir?
Göz iltihapları enfeksiyon türüne göre farklı belirtilerle kendini gösterebilir. Genellikle bu belirtiler gözde rahatsızlık ve görme kalitesinde düşüşe yol açar. Gözde oluşan iltihaplanmalar göz sağlığını doğrudan etkileyerek günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir. Göz iltihabının yaygın belirtileri şu şekildedir:
- Kızarıklık: Göz iltihapları konjonktiva veya göz çevresindeki dokularda kızarıklığa yol açar. Bu kızarıklık enfeksiyonun ciddiyetine göre hafiften şiddetliye kadar değişebilir.
- Ağrı: Gözde hafif bir rahatsızlık hissinden ciddi ağrılara kadar ağrı olabilir. Özellikle keratit gibi enfeksiyonlar gözde şiddetli ağrıya neden olur.
- Kaşıntı: Kaşıntı gözdeki iltihaplanmanın yaygın bir belirtisidir ve çoğunlukla alerjik konjonktivitte görülür. Kaşıntı aynı zamanda gözde şişlik ve kızarıklık ile birlikte ortaya çıkabilir.
- Akıntı: Bakteriyel enfeksiyonlar kalın yapışkan sarı veya yeşil akıntıya neden olur. Viral enfeksiyonlarda ise daha çok sulu bir akıntı görülür.
- Şişmiş Göz Kapakları: İltihaplı göz çevresinde ve göz kapaklarında şişmeye neden olur. Arpacık gibi durumlar özellikle göz kapağında ağrılı bir şişkinliğe yol açar.
- Işığa Duyarlılık: Fotofobi olarak da bilinen ışığa duyarlılık keratit gibi enfeksiyonlarda yaygındır ve derin iltihaplanmayı işaret eder.
- Bulanık Görme: Kornea üzerindeki akıntı veya iltihaplanma nedeniyle gözde bulanıklık meydana gelir. Bu bulanıklık görme kalitesini etkileyerek net bir görüşü zorlaştırır.
Göz Enfeksiyonlarına Ne Sebep Olur?
Göz iltihabına çeşitli patojenler özellikle bakteri virüs ve mantarlar sebep olur. Bu patojenlerin her biri kendine özgü belirtilerle farklı enfeksiyon türlerine yol açar.
- Bakteriyel enfeksiyonlar: Staphylococcus aureus Streptococcus pneumoniae ve Pseudomonas aeruginosa gibi bakteriler gözde enfeksiyonlara neden olur. Genellikle uygun olmayan hijyen göz yaralanmaları veya kontamine kontakt lens kullanımı ile ilişkilendirilir. Bakteriyel konjonktivit ve kornea iltihabı (keratit) en sık karşılaşılan türlerdendir. Kontakt lens kullanıcıları Pseudomonas gibi bakterilerin nemli ortamlarda kolayca çoğalması nedeniyle bakteriyel keratite karşı daha hassastır.
- Viral enfeksiyonlar: Adenovirüsler ve herpes simpleks virüsü (HSV) gözde viral konjonktivit ve keratit oluşumunda başrol oynar. Adenovirüs kaynaklı enfeksiyonlar son derece bulaşıcıdır ve genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları ile birlikte görülür. Herpes simpleks virüsü özellikle korneada ciddi hasarlara yol açarak tekrarlayan enfeksiyonlara neden olabilir. Bu durumlarda antiviral tedavi gerekebilir.
- Mantar enfeksiyonları: Gözdeki mantar enfeksiyonları daha nadir olmakla birlikte şiddetli seyredebilir. Mantar enfeksiyonları genellikle organik madde içeren travmalar veya kontamine lens kullanımıyla bağlantılıdır. Fusarium ve Candida türleri gözde özellikle keratit gibi enfeksiyonlara yol açar. Bu enfeksiyonların teşhis ve tedavisi oldukça zordur ve genellikle antifungal ilaçlar gerektirir.
En Yaygın Göz Enfeksiyonu Türleri Nelerdir?
Konjunktivit keratit arpacık şalazyon ve üveit en sık rastlanan göz iltihabı türleri arasında yer alır. Her biri farklı belirtiler ve tedavi yöntemleri gerektirse de gözde rahatsızlık kızarıklık ve şişlik gibi ortak semptomlarla kendini gösterir. Bu iltihap türleri hakkında daha detaylı bilgi ise şu şekildedir:
- Konjunktivit (Pembe Göz): Gözdeki konjunktiva zarının iltihaplanmasıyla ortaya çıkar. Genellikle viral veya bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanır ve yaygın belirtiler kızarıklık kaşıntı ve sulanma şeklinde görülür. Viral konjunktivit kendiliğinden iyileşirken bakteriyel olanı antibiyotik tedavisi gerektirebilir.
- Keratit: Kornea enfeksiyonu olarak bilinen bu durum kontakt lens kullanımıyla veya kontamine su ile temas sonucu gelişebilir. Bakteri virüs mantar ya da parazit kaynaklı olabilir. Keratit belirtileri arasında ağrı bulanık görme ışığa duyarlılık ve gözde kumlu his bulunur. Tedavi edilmezse kalıcı görme kaybına yol açabilir.
- Arpacık ve Şalazyon: Arpacık göz kapağı kenarındaki bir yağ bezinin bakteriyel enfeksiyonu sonucunda kırmızı ağrılı bir şişlik olarak ortaya çıkar. Şalazyon ise enfeksiyöz olmayıp tıkanmış bir yağ bezinden kaynaklanır. Arpacıklar genellikle sıcak kompresle tedavi edilirken şalazyonlar kalıcı hale gelirse cerrahi müdahale gerekebilir.
- Üveit: Üveanın iltihaplanmasıdır ve genellikle otoimmün bozukluklardan veya bazı enfeksiyonlardan kaynaklanır. Göz ağrısı kızarıklık bulanık görme ve ışığa duyarlılık gibi belirtiler gösterir. Tedavi edilmezse glokom veya görme kaybına yol açabilir.
Göz Enfeksiyonları Nasıl Teşhis ve Tedavi Edilir?
Göz iltihabının teşhisi ve tedavisi enfeksiyona neden olan bakteriyel viral fungal veya parazitik etkenlere göre değişiklik gösterir. Öncelikle kapsamlı bir göz muayenesi yapılır ve sağlık uzmanı kızarıklık akıntı şişlik gibi belirtileri inceler. Bu muayene aynı zamanda gözdeki olası yabancı cisimleri veya alerjik reaksiyonları da değerlendirmeyi içerir. Ayrıca aşağıdaki teşhis yöntemleri kullanılabilir:
- Swab Testi: Etkilenen bölgeden örnek alınarak patojeni belirlemek için laboratuvara gönderilir.
- Gelişmiş Teknikler: Karmaşık vakalarda PCR gibi ileri tekniklerle viral DNA veya bağışıklık yanıtları tespit edilir.
Tedavi yöntemi ise enfeksiyonun türüne bağlı olarak değişir. Bakteriyel enfeksiyonlar için antibiyotik göz damlaları veya merhemler tercih edilir. Ayrıca dirençli bakterilerde daha güçlü antibiyotiklere ihtiyaç duyulabilir. Viral enfeksiyonlar genellikle kendi kendine geçerken ciddi vakalarda antiviral ilaçlar uygulanır. Mantar enfeksiyonları antifungal ilaçlarla tedavi edilir ve gerektiğinde cerrahi müdahaleler planlanabilir.
Göz Enfeksiyonlarından Korunmak İçin Neler Yapılabilir?
Göz enfeksiyonlarını önlemek için özellikle kontakt lens kullanıcılarının belirli hijyen kurallarına dikkat etmesi gerekir. Temiz ellerle lenslere temas etmek enfeksiyon riskini önemli ölçüde azaltır. Bu nedenle kontakt lensleri takmadan önce ellerin sabun ve suyla iyice yıkanması çok önemlidir. Suya ve lenslere dokunduktan sonra tüy bırakmayan bir bezle ellerin kurulanması da önerilir.
Kontakt lens bakımında doğru ürünlerin kullanımı son derece önem taşır. Lenslerin temizlenmesi ve saklanması için yalnızca önerilen solüsyonlar kullanılmalıdır. Musluk suyu veya ev yapımı solüsyonlar zararlı mikroorganizmalar içerebileceğinden lenslerle temas etmemelidir.
- Lens kabı her 3 ayda bir değiştirilmelidir.
- Eski solüsyon tamamlanmamalı her kullanımda taze solüsyonla değiştirilmelidir.
- Lensler kullanım süresi dolduğunda değiştirilmelidir.
Su teması lens kullanırken enfeksiyon riskini artırabilir. Yüzme veya duş alma gibi aktiviteler öncesinde lenslerin çıkarılması gerekir. Suda bulunan zararlı mikroorganizmalar gözde ciddi enfeksiyonlara yol açabilir.
Göz hijyeni ve makyaj malzemeleri de göz enfeksiyonlarını önlemek açısından önemlidir. Süresi dolmuş göz ürünleri ve makyaj malzemeleri kullanılmamalıdır. Havlu lens veya kozmetik ürünler başka kişilerle paylaşılmamalıdır. Tozlu ya da kimyasal maddelerin bulunduğu ortamlarda koruyucu gözlük kullanılmalıdır.
Düzenli göz muayeneleri göz sağlığını korumanın önemli bir parçasıdır. Bir göz sağlığı uzmanı erken belirtileri fark ederek uygun tavsiyelerde bulunabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Göz iltihabı nedir ve hangi belirtilerle ortaya çıkar?
Göz iltihabı, gözün orta tabakası olan uveanın iltihaplanmasıdır ve kızarıklık, ağrı, bulanık görme, ışığa hassasiyet ve uçuşan cisimler gibi belirtilere yol açabilir. Her 4.500 kişiden 1’ini etkileyen bu durum, genellikle 20-60 yaş arası bireylerde görülür ve ABD’de körlük vakalarının %10-20’sinden sorumludur. Hızlı tedavi, glokom, katarakt ve kalıcı görme kaybı gibi komplikasyonların önlenmesi açısından kritik öneme sahiptir.
Göz iltihabının en yaygın nedenleri nelerdir?
Göz iltihabının (üveit) en yaygın nedenleri arasında enfeksiyonlar (Örneğin herpes simpleks, sifiliz, tüberküloz ve toksoplazmoz), bağışıklık sistemi bozuklukları (romatoid artrit, lupus ve ankilozan spondilit gibi), göz yaralanmaları ve toksin veya kimyasallara maruz kalma bulunur. Vakaların birçoğunda kesin neden belirlenemez. Belirtiler genellikle göz ağrısı, kızarıklık, bulanık görme, ışığa duyarlılık ve uçuşan noktalar içerir.
İltihaplanmış bir göze evde uygulanabilecek doğal çözümler nelerdir?
Göz iltihabı için evde uygulanabilecek doğal yöntemler şunlardır: Sıcak kompres: Temiz, sıcak ve nemli bir bezi birkaç dakika göz üzerinde tutarak iltihabı azaltabilirsiniz. Soğuk kompres: Şişlik ve kaşıntıyı hafifletmek için temiz bir soğuk bez kullanın. Yapay gözyaşı: Eczaneden alabileceğiniz göz damlaları ile gözdeki tahrişi ve kuruluğu giderebilirsiniz. Çay poşetleri: Kullanılmış, soğumuş siyah veya yeşil çay poşetlerini kapalı gözler üzerine koyarak iltihaplanmayı hafifletebilirsiniz. Bal: Saf balı steril suyla seyreltip göz damlası olarak kullanabilirsiniz; balın antimikrobiyal özellikleri enfeksiyonu hafifletebilir. Aloe vera: Göz çevresine az miktarda saf aloe vera jeli sürerek iltihabı azaltabilirsiniz. Çay ağacı yağı: Çay ağacı yağını bir taşıyıcı yağ ile seyrelterek göz kapağına hafifçe uygulayabilirsiniz. Hijyen: Göz çevresini düzenli olarak kokusuz bir temizleyici ile temiz tutarak tahrişi önleyebilirsiniz. Belirtiler devam ederse veya kötüleşirse mutlaka bir sağlık uzmanına danışın.
Hangi durumlarda göz iltihabı için doktora başvurulmalıdır?
Şiddetli ağrı, ışığa hassasiyet, bulanık görme, yoğun kızarıklık veya belirtiler birkaç gün içinde kötüleşir ya da geçmezse bir doktora başvurun. Bu belirtiler, tedavi edilmezse görme kaybına yol açabilecek üveit gibi ciddi durumları gösterebilir. Ayrıca bağışıklık sistemi zayıf olanlar veya altta yatan bir sağlık sorunu bulunanlar, olası komplikasyonları önlemek için tıbbi yardım almalıdır.
Göz iltihabı tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir?
Göz iltihabı genellikle kortikosteroidler, non-steroidal anti-enflamatuar ilaçlar (NSAID’ler), bağışıklık baskılayıcı ilaçlar ve enfeksiyon durumunda antibiyotik veya antiviral ilaçlarla tedavi edilir. Kortikosteroidler genellikle göz damlası, ağızdan ilaç veya enjeksiyon şeklinde verilerek iltihabı azaltır. NSAID’ler genellikle göz damlası olarak uygulanır ve ağrıyı ile şişliği hafifletir. Şiddetli veya kronik iltihap durumlarında, bağışıklık yanıtını düzenlemek için bağışıklık baskılayıcılar reçete edilebilir. Enfeksiyon kaynaklı iltihap durumunda, uygun antibiyotik veya antiviral ilaçlarla tedavi edilir. Tedavi, iltihabın nedenine, şiddetine ve hastalığın türüne göre belirlenir.
Prof. Dr. Tansu Erakgün, 1968 İzmir doğumludur. 1992’de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuş, göz hastalıkları uzmanlığını 1997’de tamamlamıştır. Belçika ve Almanya’da retina hastalıkları ve vitreoretinal cerrahi eğitimi almıştır. 2004’te doçent, 2010’da profesör unvanını almıştır. Retina cerrahisi için geliştirdiği cerrahi cihazlar dünya çapında kullanılmaktadır. Diyabetik göz hastalıkları, retina hastalıkları ve göz travmaları alanlarında uzmandır. 2016’dan beri İzmir Kaşkaloğlu Göz Hastanesi’nde göz doktoru olarak görev yapmaktadır.
