Halk arasında sarı nokta hastalığı olarak da bilinen yaşa bağlı makula dejenerasyonunun en ileri evresinde görme merkezinde ciddi hasar meydana gelir. Bu, ya görme merkezinin geniş bir alanda aşırı kuruması (jeografik atrofi) ya da kanamalar sonucu görme merkezinde bir nevi yara izi oluşumu (makuler skar) şeklindedir.
İleri evre sarı nokta hastalığı nedir?
İleri evre sarı nokta hastalığında hasta, çevresel görmeye sahip olmakla birlikte merkezi görmesi kayıptır. Baktığı yerin merkez noktasını göremez. Televizyon izleme, okuma, yazma, yemek yeme, karşısındaki yüzleri tanıma gibi temel faaliyetleri yapamaz hale gelir. Bu durum hayat kalitesini düşürmenin yanı sıra ciddi bir depresyon sebebidir.
İleri evre sarı nokta hastalığının tedavisi nedir?
İleri evre sarı nokta hastalığının bilinen bir tedavisi yoktur. Koruyucu birtakım multivitaminler, kanamalı tip (yaş tip) sarı nokta hastalığında kullanılan göz içi iğne tedavileri artık işe yaramaz. Bu durumda hasta, en basit olarak büyüteç, özel büyütmeye sahip teleskopik gözlükler kullanabilir. Bu cihazlar, görüntüyü büyüterek ortadaki kör noktanın nispeten küçük kalmasını sağlayarak görme fonksiyonlarını bir nebze kazandırabilir. Ancak bu gözlük ve aparatların kullanımı çok güçtür.
Teleskopik gözlükler, çok dar bir alanı büyüterek görüntü oluştururlar (teleskop gibi). Dolayısıyla bu gözlükleri takarak hastanın dolaşması mümkün değildir. Bu hastalık genellikle ileri yaşta görüldüğü için el- göz- beyin koordinasyonunu oluşturmak da oldukça zordur. Yapılan çalışmalar, hastaların bunlara uyum sağlayabilme şansının %10 civarında olduğunu belirtmektedir.
İleri Evre Sarı nokta hastalığında cerrahi seçenekler nelerdir?
İleri evre sarı nokta hastalığının her ne kadar herhangi bir tedavisi olmasa bile, dışarıdan kullanılan teleskopik büyütmeli gözlüklerin minyatür versiyonları ameliyatla göz içine kalıcı olarak yerleştirilebilmektedir. Bu şekilde hasta, el-göz koordinasyonuna ihtiyaç duymaz, mercek göz içine yerleştirildiği için görmek istediği noktayı arayıp bulmak zorunda kalmaz. Teleskopik göz içi mercekler ile hasta hareket edebilir. Günlük hayatını sürdürebilir. Bu ameliyatın yapılabilmesi için hastanın opere olacak gözünün katarakt ameliyatı olmamış olması gerekir.
Göz içi teleskopik merceklerin birkaç çeşidi vardır. Bunların bir kısmı Galileo teleskobu prensibiyle çalışır, görüntüyü büyütür. Bir kısmı aynalı ya da prizmatik büyütmeli merceklerdir, görüntüyü sağlıklı retina üzerine düşürür. Bir kısım mercekler ise tam teleskopik özellikte olmasa bile görme merkezinin bir miktar çevresine daha duru/ distorsiyonsuz bir görüntü düşürür.
Yeni Nesil Teleskopik Göz İçi Mercek Nedir?
SING IMT (Smaller incision New Generation Implantable Miniature Telescope) ikinci nesil göz içi teleskopik mercektir. SING IMT Göz içi teleskopik mercek, Galileo teleskopu prensibiyle çalışır. Çok yüksek numarada pozitif ve negatif iki merceğin birleşmesiyle oluşan bir mercek sistemidir. Görme merkezinde oluşan görüntüyü yaklaşık x3 kat büyüterek daha geniş bir alanda görüntü oluşmasını sağlar. Bu sayede hastanın merkezde var olan kör noktası daha küçük bir alan kaplamış olur. Hasta göremediği ayrıntıları, büyümüş görüntü sayesinde kör noktanın etrafından görebilir hale gelir.
SING IMT göz içi teleskopik mercek, katarakt ameliyatı geçirmemiş uygun gözlere takılabilir. Öncelikle hastanın sarı nokta hastalığının ileri evreye ulaşmış olup artık iğne tedavisi gerektirmiyor olması gerekir. Muayenede hastaya bir simülatör testi yapılır. Simülatör testinde yeterli görme artışı sağlandıysa bu ameliyat yapılabilir.
,Teleskopik göz içi mercek ameliyatı, katarakt ameliyatı gibi uygulanır ancak mercek yerleştirme safhasında kesi genişletilir ve sonra dikişle kapatılır.
Teleskopik göz içi mercek ameliyatı sonrası bakım nasıldır?
Teleskopik göz içi mercek ameliyatı, ana hatlarıyla dikişli katarakt ameliyatından farklı bir ameliyat değildir. Ameliyat sonrası doktorunuzun önereceği damla tedavisi olacaktır. Belli sıklıkta doktorunuz sizi kontrole çağıracaktır. Yaklaşık bir aylık bir nekahat döneminden sonra bu konuda eğitimli optisyenler bir kaç seans uyum egzersizi uygulayacak ve evde uygulamak üzere basit görme egzersizi önerecektir.
Teleskopik Göz İçi Mercekle Hasta Ne Yapabilir Ne Yapamaz?
Ameliyat sonrası uyum dönemini tamamladıktan sonra hasta belli oranda okuma, iskambil kağıdını görme, televizyon izleme, önündeki tabağın içindekileri görebilme, karşısındaki insanı yüzünden tanıyabilme gibi faaliyetleri yapabilir. Bu mercek sadece bir göze yerleştirilir. Hastanın teleskopik mercek takılan gözü merkezi görme sağlarken, az gören diğer gözü çevresel görme sağlar, yürüme, yön bulma faaliyetlerini görür. Ancak teleskopik mercek ameliyatı olan kişi araba kullanamaz.
Kaynakça: Cochener, B., Boutillier, G., Lamard, M., & Auberger-Zagnoli, C. (2018). A comparative evaluation of a new generation of diffractive trifocal and extended depth of focus intraocular lenses. Journal of Refractive Surgery, 34(8), 507-514.
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 1992 yılında mezun oldu. Aynı yıl Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı’nda asistanlık eğitimine başladı. 1997 yılında uzman olduktan sonra aynı yıl uzman doktor olarak aynı klinikte Retina Hastalıkları ve Vitreoretinal Cerrahi alanında uzmanlaşmak üzere görevine devam etti. Bu konudaki eğitimini, çeşitli dönemlerde Antwerp-Belçika (Dr.Zivanovic Kliniği), Frankfurt-Almanya (Dr.Eckardt Kliniği), Duisburg-Almanya’da gerçekleştirdi. 2004 yılında doçentlik, 2010 yılında profesörlük ünvanını alan Dr.Erakgün, 2013 yılında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı’ndaki görevinden ayrılmıştır. Şu anda Kaşkaloğlu göz hastanesinde çalışmalarına devam etmektedir.