Sarı nokta hastalığı, yaşlılarda yaygın olarak görülen bir göz hastalığıdır. Bu hastalık, merkezi görüşü etkileyen bir durumdur ve tedavisi zordur. Bununla birlikte, bazı beslenme stratejileri, sarı nokta hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilir ve görme kaybını önleyebilir.
Sarı nokta hastalığı, yaşlıların en yaygın görme kaybı nedenlerinden biridir ve retina pigment epitelyumunun zarar görmesi sonucu ortaya çıkar. Sarı noktalar, görme alanının merkezinde yer alan sarı bir lekedir ve insanlar genellikle bu noktaların düzensizleştiği ve solmaya başladığı fark ederler. Hastalık, yaşlılıkla birlikte genetik faktörlere de bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Beslenme, sarı nokta hastalığının kontrol altında tutulmasında önemli bir rol oynar. Aşağıda, sarı nokta hastalığı olan kişiler için önerilen beslenme yönergeleri verilmiştir:
- Antioksidanlar
Antioksidanlar, serbest radikalleri nötralize ederek hücre hasarını önleyen maddelerdir. Sarı nokta hastalığı gibi yaşa bağlı göz hastalıklarına karşı koruyucu oldukları gösterilmiştir. Bu nedenle, antioksidan açısından zengin gıdalar tüketmek önemlidir. Antioksidanlar şunları içerebilir:
C vitamini: Turunçgiller, kırmızı biber, kivi, brokoli, domates gibi gıdalarda bulunur.
E vitamini: Badem, fındık, tohumlar, avokado, ıspanak, tatlı patates, zeytinyağı gibi gıdalarda bulunur.
Beta-karoten: Havuç, tatlı patates, kavun, mango, kayısı, ıspanak gibi gıdalarda bulunur.
Selenyum: Somon, karides, hindi, kepekli ekmek, mantar, kahverengi pirinç gibi gıdalarda bulunur.
- Omega-3 yağ asitleri
Omega-3 yağ asitleri, göz sağlığı için önemlidir. Bu yağ asitleri, göz dokusunun yapı taşlarından biridir ve gözlerin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Ayrıca, omega-3 yağ asitleri, iltihap önleyici etkiye sahiptir ve sarı nokta hastalığının ilerlemesini yavaşlatabilir. Omega-3 açısından zengin gıdalar şunları içerebilir:
Somon, sardalye, uskumru, ton balığı, ringa balığı gibi yağlı balıklar
Ceviz, badem, fındık, tohumlar, chia tohumu, keten tohumu gibi gıdalar
- Çinko
Çinko, göz sağlığı için önemlidir ve sarı nokta hastalığı olan kişilerin beslenmelerine eklemeleri önerilir. Çinko açısından zengin yiyecekler arasında kırmızı et, deniz ürünleri, tavuk, süt, yoğurt, peynir, kuru baklagiller, kabak çekirdeği ve fındık yer alır.
- Vitaminler
A, C ve E vitaminleri, göz sağlığı için önemlidir ve sarı nokta hastalığı olan kişilerin beslenmelerine eklemeleri önerilir. Bu vitaminler, koyu yeşil yapraklı sebzeler, havuç, tatlı patates, turunçgiller, domates, fındık, badem, kabak çekirdeği ve ayçiçek yağı gibi yiyeceklerde bulunur.
- Glisemik indeksi düşük yiyecekler
Glisemik indeksi düşük yiyecekler, kan şekerini kontrol altında tutmakta etkili oldukları için sarı nokta hastalığı olan kişilerin beslenmelerinde yer alması önerilir. Bu yiyecekler arasında tam tahıllı ürünler, sebzeler, meyveler, kuru baklagiller ve yağlı balıklar yer alır.
- Yağ oranı düşük besinler
Yağ oranı düşük besinler, kilo kontrolü için önemlidir ve aynı zamanda sarı nokta hastalığı olan kişilerin beslenmelerinde yer alması önerilir. Yağ oranı düşük besinler arasında yağsız et, az yağlı süt, yoğurt, peynir, sebzeler, meyveler ve kepekli tahıllar bulunur.
- Sigarayı bırakmak
Sigara, sarı nokta hastalığının gelişmesine katkıda bulunabilir ve hastalığın ilerlemesini hızlandırabilir. Sarı nokta hastalığı olan kişiler, sigarayı bırakmalı ve sigara içenler, en kısa zamanda sigarayı bırakarak göz sağlıklarını korumalıdırlar.
Sarı Nokta Hastalığı Nasıl Bir Hastalıktır?
Sarı nokta hastalığı, yaşa bağlı makula dejenerasyonu olarak da bilinen bir göz hastalığıdır. Makula, gözdeki merkezi alanı oluşturan retina tabakasının merkezinde bulunur ve görme işleminde büyük bir rol oynar. Sarı nokta hastalığı, makulanın çevresindeki dokuların dejenerasyonu ve hasarı sonucu ortaya çıkar.
Sarı nokta hastalığının iki türü vardır: kuru tip ve ıslak tip.
- Kuru tip, makulada küçük sarı lekelerin oluştuğu, yavaş ilerleyen bir hastalıktır. Bu lekeler, makula pigment epiteli hücrelerinin ölmesiyle ortaya çıkar. Bu hücreler, gözdeki ışık emicileri olarak işlev görürler ve retina hücrelerinin normal işlevini sürdürmesine yardımcı olurlar. Kuru tip sarı nokta hastalığı, genellikle hafif görme kaybı ile başlar ve zamanla kötüleşir.
- Islak tip sarı nokta hastalığı ise, daha az yaygın ama daha şiddetli bir hastalıktır. Bu tip hastalıkta, makula altında anormal damarlar büyür ve kanama veya sıvı sızıntısı nedeniyle makula ödemi oluşur. Bu durum, hızlı bir şekilde kötüleşen ciddi görme kaybına neden olabilir. Islak tip sarı nokta hastalığı, kuru tip sarı nokta hastalığına göre daha acil tıbbi müdahale gerektirir.
Tedavi seçeneği olmayan ileri evre sarı nokta hastası eğer katarakt ameliyatı olmadıysa teleskopik mercek ameliyatı görmesini artıran bir tedavi yöntemi olabilir. Yeni nesil göz içi teleskopik lensler sayesinde görme merkezinde oluşan görüntüyü yaklaşık x3 kat büyüterek daha geniş bir alanda görüntü oluşmasını sağlar. Bu sayede hastanın merkezde var olan kör noktası daha küçük bir alan kaplamış olur. Hasta göremediği ayrıntıları, büyümüş görüntü sayesinde kör noktanın etrafından görebilir hale gelir.
Konu hakkında detaylı bilgi almak için “Sarı Nokta Hastalığında Gelişme: Yeni Nesil Göz İçi Teleskopik Lensler” yazımızı inceleyebilirsiniz.
Kaynakça: Moeller, S. M., Jacques, P. F., & Blumberg, J. B. (2000). The potential role of dietary xanthophylls in cataract and age-related macular degeneration. Journal of the American College of Nutrition, 19(sup5), 522S-527S.
Prof. Dr. Tansu Erakgün, 1968 İzmir doğumludur. 1992’de Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuş, göz hastalıkları uzmanlığını 1997’de tamamlamıştır. Belçika ve Almanya’da retina hastalıkları ve vitreoretinal cerrahi eğitimi almıştır. 2004’te doçent, 2010’da profesör unvanını almıştır. Retina cerrahisi için geliştirdiği cerrahi cihazlar dünya çapında kullanılmaktadır. Diyabetik göz hastalıkları, retina hastalıkları ve göz travmaları alanlarında uzmandır. 2016’dan beri İzmir Kaşkaloğlu Göz Hastanesi’nde görev yapmaktadır.
